| RAMAPITEK | RAMAPITEK, Ramapithecus, rodzaj kopalnych ma艂p cz艂ekokszta艂tnych z rodziny driopitek贸w, z pocz膮tku pliocenu (ok. 14 mln lat temu); znany z u艂amkowych znalezisk z Kenii i Pakistanu; uz臋bienie ramapiteka wykazuje pewne podobie艅stwo do ludzkiego; sporne jest uznanie ramapiteka za przodka australopitek贸w.
Komentarze: Nowa encyklopedia powszechna PWN © Wydawnictwo Naukowe PWN SA |
| RZYMSKICH WP艁YW脫W OKRES | RZYMSKICH WP艁YW脫W OKRES, w archeologii termin chronologii wzgl臋dnej okre艣laj膮cy III okres epoki 偶elaza, odnosz膮cy si臋 do obszar贸w Barbaricum; nast臋puje, w zale偶no艣ci od teren贸w, po okresie late艅skim lub m艂odszym okresie przedrzymskim, a poprzedza okres W臋dr贸wek Lud贸w. Rozpocz膮艂 si臋 w pocz膮tkach n.e., wraz z ustabilizowaniem granicy cesarstwa rzymskiego na linii Renu i Dunaju, koniec okresu uto偶samiany z pocz膮tkiem W臋dr贸wek Lud贸w (375) i kl臋sk膮 Rzymian pod Adrianopolem (378), jednak tradycje okresu wp艂yw贸w rzymskich utrzymywa艂y si臋 na wielu obszarach co najmniej do po艂. V w. Rozr贸偶nia si臋 3 g艂. fazy rozwojowe (B, C i D), kt贸rych cezur臋 stanowi odpowiednio 2 po艂. II w. i schy艂ek IV w., dzielone na kilka kr贸tszych stadi贸w uj臋tych w ramy systemu Eggersa–God艂owskiego. Okres ten stanowi najlepiej opracowany chronologicznie odcinek pradziej贸w Europy. We wczesnym okresie wp艂yw贸w rzymskich (faza B) oddzia艂ywania rzym. doprowadzi艂y do przyj臋cia rzym. mody i technik walki, a w rezultacie do zmiany oblicza kulturowego obszar贸w Barbaricum, powstania nowych kultur archeol., np. kultury wielbarskiej, kr臋gu kulturowego nad艂abskiego, a tak偶e silnych przeobra偶e艅 kultur ju偶 istniej膮cych. Nast膮pi艂a pe艂na unifikacja 艣rodkowoeur. prowincji kulturowej. Rozw贸j kontakt贸w polit. i gosp. (szlak bursztynowy) z obszarami cesarstwa, kt贸rych warunki dyktowa艂a silniejsza strona rzym., spowodowa艂 nap艂yw do Barbaricum licznych import贸w rzymskich. W rezultacie wojen markoma艅skich dosz艂o do za艂amania si臋 uk艂adu si艂 i dominuj膮c膮 stron臋 zacz臋艂y stanowi膰 plemiona barbarzy艅skie. W p贸藕nym okresie wp艂yw贸w rzymskich (faza C) mia艂y miejsce gwa艂towne przemieszczenia ludno艣ciowe w obr臋bie Barbaricum (Goci, Wandalowie), rejestrowane jako zmiany zasi臋gu kultur archeol. (kultura wielbarska, kultura przeworska) i walki plemienne, kt贸rych przejawem s膮 depozyty wotywne (I llerup, Nydam, Skedemosse); wykszta艂ci艂y si臋 nowe kultury: luboszycka, czerniachowska, grupa d臋bczy艅ska. Narastaj膮ca ekspansja plemion germ. (Got贸w, Wandal贸w, Burgund贸w, Swew贸w, Aleman贸w, Frank贸w) stanowi艂a bezpo艣rednie zagro偶enie dla cesarstwa i by艂a jedn膮 z g艂. przyczyn g艂臋bokiego kryzysu w imperium. Jednocze艣nie na obszarach Barbaricum nast膮pi艂 rozkwit gosp. — rozpowszechnienie nowych technik produkcyjnych, np. ko艂a garncarskiego, tokarki, wydzielenie si臋 rzemios艂a, pog艂臋bi艂a si臋 stratyfikacja spo艂., wyodr臋bni艂y si臋 elity w艂adzy, archeologicznie rejestrowane jako tzw. groby ksi膮偶臋ce (Zakrz贸w) lub skarby dynastyczne (Boroczyce, Zag贸rzynek). W fazie ko艅cowej (faza D) na wi臋kszo艣ci obszar贸w Barbaricum stopniowo zanika艂o osadnictwo kultur o tradycjach okresu wp艂yw贸w rzymskich; ostatecznie za艂ama艂 si臋 istniej膮cy uk艂ad si艂 mi臋dzy Rzymianami a barbarzy艅cami; pod naporem Hun贸w, Awar贸w i S艂owian wi臋kszo艣膰 grup ludno艣ci zamieszkuj膮cych 艣rodk. Europ臋 (z wy艂膮czeniem plemion ba艂tyjskich) emigrowa艂a stopniowo na zach. i pd., osiedlaj膮c si臋 na gruzach cesarstwa zachodniorzymskiego.
Komentarze: Nowa encyklopedia powszechna PWN © Wydawnictwo Naukowe PWN SA |
S艂owniczek 
