|
 |
Lublin wczesno艣rednoiwieczny |
|
|
Strona 1 z 5 Wydawca: Wydawnictwo TRIO
Spis tre艣ci
Wst臋p
Lublin
w okresie piastowskim nie nale偶a艂 do g艂贸wnych o艣rodk贸w osadniczych
i miejskich. Peryferyjne po艂o偶enie wycisn臋艂o pi臋tno na jego dziejach. W Kronice Polskiej mistrza Wincentego Kad艂ubka raz tylko wymieniona zosta艂a nazwa
Lublina, i to w aurze antycznej legendarno艣ci (MPH sn. XI: 23). Ju偶 w czasach
kronikarza toponim ten symbolizowa艂 wschodni膮 rubie偶 kraju, podobnie jak Lubusz[1]
– zachodni膮 (J. Banaszkiewicz
1998: 259–269). Trzeba przyzna膰, 偶e w por贸wnaniu z
szeregiem miast polskich – Krakowem, Poznaniem, Wroc艂awiem, czy te偶
Sandomierzem, historycznie bli偶ej zwi膮zanym z Lublinem, 艣redniowieczny Lublin nie sta艂 si臋
przedmiotem szerszych docieka艅 naukowych, na jakie z ca艂膮 pewno艣ci膮 zas艂uguje.
Nie oznacza to, 偶e nie by艂y tu prowadzone badania historyczne czy
archeologiczne, lecz 偶e ich wyniki w du偶ej cz臋艣ci nie doczeka艂y si臋 publikacji.
Jedyna jak dot膮d synteza dziej贸w Lublina powsta艂a bez ma艂a przed czterdziestu
laty, na podstawie skromnego w贸wczas zasobu 藕r贸de艂, g艂贸wnie pisanych (Dzieje Lublina 1965)[2].
Wielk膮 nadziej臋 wzbudzi艂y prowadzone w
ko艅cu lat 60. ubieg艂ego stulecia przez Mart臋 M艂ynarsk膮-Kaletynow膮 pod
kierunkiem Aleksandra Gardawskiego pierwsze w Lublinie prowadzone w spos贸b
metodyczny wykopaliska archeologiczne (M.
M艂ynarska-Kaletyn [1966]1968: 79–144). Kontynuowane przez Stanis艂aw臋
Hoczyk-Siwkow膮, nie osi膮gn臋艂y z przyczyn niezale偶nych od badaczki po偶膮danego
zakresu rozpoznania (S. Hoczyk-Siwkowa
1974: 97–113)[3].
Zdeterminowa艂y jednak na przesz艂o dwadzie艣cia lat postrzeganie rozwoju
przestrzennego miasta. Na ukszta艂towanie wizji przesz艂o艣ci 艣redniowiecznego
Lublina w spos贸b znacz膮cy wp艂yn臋艂y tak偶e publikacje historyka Kazimierza
My艣li艅skiego, kt贸ry podkre艣la艂 jego peryferyjny i lokalny charakter[4].
W ci膮gu
ostatnich kilkudziesi臋ciu lat badania nad rozwojem Lublina prowadzone by艂y
g艂贸wnie w ramach dzia艂alno艣ci nieistniej膮cego obecnie Pa艅stwowego
Przedsi臋biorstwa Pracownie Konserwacji Zabytk贸w, Oddzia艂 w Lublinie. Skupione
by艂y przede wszystkim w obszarze Starego Miasta, co wynika艂o z
realizowanego w贸wczas programu rewaloryzacji najstarszej cz臋艣ci Lublina.
Zaowocowa艂y szeregiem opracowa艅 bada艅 archeologicznych, architektonicznych i
historycznych, w znacznej cz臋艣ci niepublikowanych. Stworzy艂y bogat膮 baz臋
藕r贸d艂ow膮, kt贸ra nie zosta艂a, niestety, przetworzona w zbie偶ne ze stanem bada艅 i
syntetyczne uj臋cie dziej贸w miasta. Da艂a jednak偶e asumpt do powstania
szeregu publikacji o charakterze monograficznym, kt贸re w cz臋艣ci lub w ca艂o艣ci,
po艣wi臋cone zosta艂y niekt贸rym aspektom rozwoju Lublina (I. Kuty艂owska 1990a; A.
Rozwa艂ka 1997; 1999; S.
Hoczyk-Siwkowa 1999b).
Wyniki bada艅
ostatniego dziesi臋ciolecia, jakkolwiek nadal wycinkowe, ukazuj膮 jednak potrzeb臋
weryfikacji dotychczasowych ustale艅 i dopinguj膮 do podj臋cia kolejnej pr贸by
syntetycznego uj臋cia dziej贸w przestrzennego rozwoju 艣redniowiecznego miasta w
Lublinie.
Mamy nadziej臋,
偶e przedstawione studium, porz膮dkuj膮c rozproszone dotychczas wyniki bada艅,
rozwija jednocze艣nie wizj臋 przekszta艂ce艅 lubelskiego o艣rodka osadniczego w
okresie 艣redniowiecza. Dla potrzeb opracowania przyj臋to ramy chronologiczne
zamykaj膮ce si臋 w przedziale pomi臋dzy pocz膮tkiem VI w., a wi臋c zaraniem kultury
wczesno艣redniowiecznej na Lubelszczy藕nie, a ko艅cem XIV stulecia, kiedy to – w
przekonaniu autor贸w – dobiega艂 ko艅ca proces tworzenia miasta lokacyjnego.
Lublin
niemal偶e do ko艅ca XIV w. stanowi艂 aglomeracj臋 osadnicz膮 zlokalizowan膮 na
peryferiach pa艅stwa polskiego, z kolejno dokonywanymi przemieszczeniami centrum
administracyjnego, kt贸re by艂y dyktowane warunkami politycznymi i militarnymi, a
u kresu wspomnianego horyzontu czasowego – tak偶e gospodarczymi. Zmiana
po艂o偶enia centrum determinowa艂a dyspozycj臋 przestrzenn膮, rol臋 i znaczenie
poszczeg贸lnych cz艂on贸w aglomeracji. Przemianom tym towarzyszy艂y tak偶e zmiany
przestrzenne i administracyjne w lokalnej organizacji Ko艣cio艂a. Skutkiem tych
proces贸w by艂o mi臋dzy innymi wykszta艂cenie si臋 organizmu miasta lokacyjnego,
kt贸re wpisywa艂o si臋 w nurt europejskich przemian gospodarczych, ustrojowych i
spo艂ecznych, zachowuj膮c przy tym ca艂y szereg swoistych cech. Program
przestrzenny tego organizmu nie wyczerpa艂 si臋 niemal偶e do po艂owy XX w., bowiem
a偶 do tego czasu obszar nadania lokacyjnego zapewnia艂 wystarczaj膮c膮 przestrze艅
dla rozwoju Lublina.
Pragniemy
zaznaczy膰, 偶e niniejsza praca nie pretenduje do miana syntezy dziej贸w miasta,
lecz jej celem przewodnim jest syntetyczne ukazanie jego rozwoju przestrzennego
w zakre艣lonych ramach czasowych. Na kszta艂t prezentowanego opracowania z艂o偶y艂y
si臋 rezultaty bada艅 archeologicznych, historycznych, architektonicznych,
geomorfologicznych i geotechnicznych, a tak偶e dzia艂a艅 konserwatorskich, kt贸re
realizowane by艂y w Lublinie w ci膮gu ostatnich sze艣膰dziesi臋ciu pi臋ciu lat.
Praca, odnosz膮c si臋 do dziej贸w o艣rodka osadniczego na przestrzeni bez ma艂a
tysi膮clecia, si艂膮 rzeczy dotyka bogatej problematyki wi膮偶膮cej si臋 z jego
powstaniem, funkcjonowaniem i rozwojem. Autorzy opracowania, zdaj膮c sobie
spraw臋 ze stopnia z艂o偶ono艣ci problemu i potrzeby zaanga偶owania
interdyscyplinarnego zespo艂u badaczy w celu wyczerpuj膮cego zaprezentowania
dziej贸w Lublina w okresie do zako艅czenia procesu lokacyjnego, sw膮 uwag臋
skierowali na jeden z wa偶niejszych aspekt贸w tych dziej贸w, jakim jest forma
o艣rodka i poszczeg贸lne etapy jego rozwoju przestrzennego. W pracy nie znalaz艂o
zatem rozwini臋cia wiele niew膮tpliwie interesuj膮cych w膮tk贸w, kt贸re mog艂yby
wzbogaci膰 nasz膮 wiedz臋 o dziejach o艣rodka, dotycz膮cych na przyk艂ad problematyki
danych toponomastycznych[5]
czy te偶 dzia艂alno艣ci lubelskich dominikan贸w.
<< |« start < « wstecz 1 2 3 4 5 dalej » > koniec »| >> |
|
|