Jestes tutaj:   Strona główna arrow Wiadomości archeologiczne arrow Próba rekonstrukcji wierzeń i organizacji pogrzebu w świetle źródeł archeologicznych i pisanych
Kacik Szajmona
Nowości wydawnicze
Dotacja Pradzieje.pl

Jeśli podobają Ci się PRADZIEJE.PL i doceniasz to co robimy, wesprzyj nas. Utrzymanie serwera kosztuje dziś naprawdę wiele. Liczy się dla nas każda złotówka.

Dofinansowanie
Jednorazowo Miesicznie

Waluta

Kwota

Waluta

Kwota






Przypomnij mi hasło
Nie masz konta? Załóż sobie
Próba rekonstrukcji wierzeń i organizacji pogrzebu w świetle źródeł archeologicznych i pisanych Drukuj E-mail
Joanna Kalaga   
Prezentujemy fragment książki  (pracy habilitacyjnej) autorstwa dr Joanny Kalagi, Warszawa 2006.

Image
Próbą rekonstrukcji organizacji pogrzebu obejmiemy jego etap właściwy, to znaczy od momentu kremacji zwłok do złożenia przepalonych szczątków w grobie. Fazę zabiegów poprzedzających kremację a więc od chwili zgonu człowieka do czasu umieszczenia zwłok na stosie, jak i wszelką działalność nie wiążącą się bezpośrednio z pogrzebem (obmywanie, namaszczanie, modły, gesty i inne) pominiemy z uwagi na to, że są one nieuchwytne dla badań archeologicznych. Zagadnienia te szczegółowo opracowała H. Zoll-Adamikowa. Bezcelowe byłoby powracać do nich ponownie wobec braku jakichkolwiek rzeczowych danych pozwalających zweryfikować poczynione przez nią ustalenia. Dla ukazania pełniejszego obrazu rekonstruowanego obrządku pogrzebowego z obszaru będącego przedmiotem naszych badań wykorzystamy również przekazy źródeł pisanych, choć i one też doczekały się omówienia w literaturze. Z uwagi jednak na znajdujące się w nich dane o niektórych aspektach uroczystości pogrzebowych, dobrze ilustrują i uzupełniają zwyczaje pogrzebowe (czytelne w świetle źródeł archeologicznych) ludności mieszkającej we wczesnym średniowieczu w międzyrzeczu Liwca, Bugu i Krzny. Zdawać sobie jednak musimy sprawę, że treści w nich zawarte nie odnoszą się bezpośrednio do tych ziem. Zapewne jednak informują o ogólnosłowiańskich praktykach pogrzebowych i jako takie mogą być pośrednio wykorzystane do interpretacji zjawisk sepulkralnych zachodzących także na środkowym Pobużu. Katalogu źródeł pisanych nie będziemy prezentować. Jest on dobrze znany Czytelnikowi zarówno z opracowań archeologicznych, jak i historycznych. Wobec powyższego dalej odwoływać się będziemy bezpośrednio do tytułu lub autora omawianego źródła.

Rekonstrukcją obejmiemy następujące etapy i zabiegi związane z przebiegiem pogrzebu na środkowym Pobużu: wybór i lokalizacja miejsca kremacji, budowa stosu ciałopalnego, transport ciała zmarłego na miejsce kremacji, warunki jej przebiegu, przygotowanie pochówku, zakładanie grobu, składanie i wyposażanie pochówku.

Jak wyżej zaznaczyliśmy właściwe uroczystości pogrzebowe rozpoczynały się od kremacji zwłok zmarłego. Nie możemy jednak ustalić ani w świetle źródeł archeologicznych, ani pisanych - w jakim czasie po zgonie człowieka przystępowano do tej czynności. Pewną refleksję na ten temat budzić może zapis tak zwanej „relacji Wulfstana" z końca IX wieku, z tym, że dotyczący praktyk pogrzebowych stosownych u Prusów, gdzie „...gdy umrze jakiś człowiek niespalony leży on w swoim domu u rodziny i przyjaciół miesiąc lub niekiedy dwa; królowie zaś i inni wysoko postawieni ludzie o tyle dłużej, ile więcej mają bogactw; niekiedy przez pół roku nie są oni spaleni i leżą na wierzchu w swoich domach. A Estowie posiadają taką umiejętność, że potrafią wytwarzać zimno. I dlatego nieboszczyk leży tam długo i nie rozkłada się ponieważ działają na niego zimnem...". Jeśli „relacja Wulfstana" miałaby jakieś odniesienie do słowiańskiego, ciałopalnego obrządku pogrzebowego to przyjmować możemy, że w strefie pogranicza słowiańsko-pruskiego, do którego między innymi można zaliczyć obszar nas interesujący, mogło dojść do zapożyczeń w tym względzie i Słowianie również mogli zdobyć umiejętności przetrzymywania przez jakiś czas ciała zmarłego. Niejasny jest tylko w ich przypadku cel takiej działalności. W pruskiej tradycji sepulkralnej powyższe postępowanie było uzasadnione koniecznością odbycia - przed kremacją - rytualnych uczt na koszt majątku zmarłego i podziału jego dóbr.


 
Aktualny PageRank strony pradzieje.pl dostarcza: Google-Pagerank.pl - Pozycjonowanie + SEO