|
Koralowce 艣wiadectwem gwa艂townego rozwoju na Hawajach |
|
|
W XVII w. nast膮pi艂o gwa艂towne przyspieszenie rozwoju spo艂eczno艣ci zamieszkuj膮cych Hawaje. Dowiod艂o tego nowe datowanie 艣wi膮ty艅 tej kultury oparte o analiz臋 szcz膮tk贸w koralowc贸w.
Badania archeolog贸w okaza艂y si臋 zgodne z hawajskimi legendami - donosi najnowsze "Science".
Archipelag Hawaj贸w jest zamieszkany przez ludzi od ponad 1500 lat, jednak pocz膮tki du偶ej spo艂eczno艣ci, kt贸ra zasiedli艂a wi臋kszo艣膰 wysp, 艂膮czy si臋 dopiero z migracj膮 ludno艣ci polinezyjskiej w XIII w. Ostatnie badania pozosta艂o艣ci 艣wi膮ty艅 na wyspach Maui i Molokai przeprowadzone przez ameryka艅skich archeolog贸w wykaza艂y, 偶e boom kulturowy w tym regionie nast膮pi艂 na pocz膮tku XVII w.
Patrick V. Kirch i Warren D. Sharp, naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley, zaproponowali nowe spojrzenie na histori臋 Hawaj贸w po u艣ci艣leniu chronologii budowy najwi臋kszych 艣wi膮ty艅. Podobnie jak w innych kulturach, obecno艣膰 monumentalnych 艣wi膮ty艅 po艣wi臋conych b贸stwom agrarnym 艣wiadczy o konsolidacji o艣rodk贸w w艂adzy i istnieniu nadwy偶ki d贸br pozwalaj膮cej na szybki rozw贸j spo艂eczno艣ci.
Dotychczas badacze archeologii Hawaj贸w opierali si臋 na wynikach datowania pozosta艂o艣ci 艣wi膮ty艅 metod膮 radiow臋glow膮. Zgodnie z wiekiem kolejnych warstw wyznaczonych na podstawie ubytku izotopu w臋gla C14 w pr贸bkach drewna i w臋gla drzewnego przyjmowano, 偶e najwi臋ksze 艣wi膮tynie powstawa艂y przez ok. 250 lat. Najwcze艣niejsz膮 faz臋 ich budowy datowano na prze艂om XIII i XIV w.
Ostatnie badania zosta艂y przeprowadzone przy wykorzystaniu metody torowej, podobnej do datowania radiow臋glowego, jednak opieraj膮cej si臋 na pomiarze stosunku izotop贸w toru 230 i 232. Metoda ta daje dok艂adniejsze wyniki od metody C14 przy analizie pr贸bek pochodz膮cych sprzed kilkuset lat - okresu stosunkowo p贸藕nego dla archeologii staro偶ytnych kultur.
Ameryka艅scy specjali艣ci przebadali osiem fragment贸w koralowc贸w, kt贸re stanowi艂y fragmenty konstrukcji o艣miu r贸偶nych 艣wi膮ty艅 lub zosta艂y w nich z艂o偶one w charakterze dar贸w. Najwcze艣niejsze fragmenty koralowc贸w pochodz膮 z ok. 1575 r., najp贸藕niejsze pr贸bki datowano na 1638 r.
Zdaniem archeolog贸w z Kalifornii wielkie 艣wi膮tynie na Maui i Molokai powsta艂y w ci膮gu zaledwie ok. 60 lat, pomi臋dzy drug膮 po艂ow膮 XVI w. a pocz膮tkiem XVII w. 艢wiadczy to - zdaniem badaczy - o gwa艂townym przyspieszeniu rozwoju kultur hawajskich, kt贸re mia艂o miejsce za 偶ycia jednego pokolenia jej cz艂onk贸w. By膰 mo偶e boom ten jest zwi膮zany z przej臋ciem w艂adzy przez wybitn膮 dynasti臋 przyw贸dc贸w.
艁膮cz膮c wyniki datowania torowego z ustn膮 tradycj膮 historyczn膮 mieszka艅c贸w Hawaj贸w, kt贸ra zosta艂a spisana w XIX w., archeolodzy doszli do wniosku, 偶e szybki rozw贸j pa艅stwa Maui mo偶na identyfikowa膰 z dzia艂alno艣ci膮 kr贸la Pi'ilani, panuj膮cego ok. 1570- 1600 oraz jego nast臋pc贸w, szczeg贸lnie wnuka Kamalalawalu (1610- 1630).
|
