| SUMER | SUMER, nazwa obszar贸w pd. Mezopotamii zasiedlonych przez Sumer贸w, tw贸rc贸w (ok. po艂. IV i w III tysi膮cl. p.n.e.) jednej z najstarszych znanych cywilizacji, kt贸ra wywar艂a decyduj膮cy wp艂yw na dzieje i kultur臋 lud贸w staro偶. Wschodu; ludno艣膰 Sumeru, o zr贸偶nicowanej strukturze spo艂., nie stworzy艂a jednolitego pa艅stwa, lecz skupia艂a si臋 w odr臋bnych miastach-pa艅stwach, m.in. Eridu, Ur, Lagasz, Umma, Uruk, Kisz i Sippar, pozostaj膮cych pod w艂adz膮 ksi臋cia (ensi), uwa偶anego za zast臋pc臋 b贸stwa. Podstaw臋 gospodarki stanowi艂o rolnictwo (kana艂y nawadniaj膮ce) i rzemios艂o (zw艂. wyroby z metali). Dzieje polityczne Sumeru w tzw. epoce archaicznej (ok. 4500–ok. 2900 p.n.e.) nie s膮 znane; rozw贸j kultury dzieli si臋 zwykle na 3 okresy (nazwy od miejscowo艣ci z typowymi znaleziskami): Ubaid (ok. 4500–ok. 3500) — przej艣cie od my艣listwa do uprawy roli; bogato zdobiona ceramika; pierwsze przedmioty z miedzi; Uruk (ok. 3500–ok. 3100) — wynalezienie ko艂a garncarskiego; rozw贸j architektury (ziguraty); powstanie pisma piktograf.; D偶amdat Nasr(ok. 3100–ok. 2900) — rozw贸j gospodarki rolnej, rzemios艂a i handlu (wynalezienie ko艂a i wozu) oraz produkcji br膮zu; rozkwit metalurgii, a zw艂. z艂otnictwa. Dzieje Sumeru mo偶na prze艣ledzi膰 od ok. 2600 p.n.e. Miasta-pa艅stwa toczy艂y mi臋dzy sob膮 cz臋ste walki o hegemoni臋. W po艂. III tysi膮cl. zdoby艂o j膮 m. Lagasz, w po艂. IV w. — m. Umma, kt贸rego w艂adca, Lugalzagesi, opanowawszy znaczn膮 cz臋艣膰 terytorium Sumeru i Akadu, utworzy艂 zjednoczone pa艅stwo ze stol. Uruk, ok. 2340 podbite przez kr贸la Akadu, Sargona I Wielkiego, tw贸rc臋 pot臋偶nego pa艅stwa sumero-akadyjskiego; dosz艂o w贸wczas do etnicznego i kulturowego przemieszania ludno艣ci. Po podboju Akadu przez Gutej贸w (ok. 2200) hegemoni臋 w Sumerze przej臋li ok. 2110 w艂adcy III dyn. z Ur, organizatorzy silnego pa艅stwa, obejmuj膮cego ca艂膮 Mezopotami臋. Na pocz. II tysi膮cl. p.n.e. kr贸lestwo Ur upad艂o pod naporem Amoryt贸w, a nast臋pnie Sumer wszed艂 w sk艂ad Babilonii.
M. BIELICKI Zapomniany 艣wiat Sumer贸w, Warszawa 1973.
Komentarze: M. BIELICKI Zapomniany 艣wiat Sumer贸w, Warszawa 1973
Nowa encyklopedia powszechna PWN © Wydawnictwo Naukowe PWN SA |
S艂owniczek 
